Nàng A quê ở làng chài ngã ba Hạc, nay là phường Bạch Hạc, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Theo truyền thuyết, nàng A sinh trong một gia đình họ Quách tuổi cao mới sinh được một con gái. Năm 16 tuổi, vợ chồng họ Quách qua đời, quân Hán định bắt đem dâng quan trên,[1] nàng A bèn bỏ vào rừng, cắt tóc đi tu và lấy hiệu là Khâu Ni. Thấy cảnh người Hán hoành hành ức hiếp dân chúng nên ni cô Khâu Ni nung nấu ý chí đánh đuổi người Hán cứu dân. Tương truyền, Khâu Ni từng giúp đỡ một con hổ cái có chửa sắp đẻ, hổ từ đó không hại dân làng nữa.[5] Nhờ đó mà Khâu Ni trở nên nổi tiếng trong vùng, nhiều người nghe tiếng theo về, được tập hợp dạy võ nghệ, huấn luyện trận pháp để chuẩn bị nổi dậy.

Năm 40, Hai Bà Trưng khởi nghĩa ở Mê Linh, cho sứ giả tới truyền hịch, Khâu Ni cầm quân tiến về Hát Giang tụ nghĩa, được phong là Tiên phong Tả tướng quân.[6] Trong trận đánh thành Luy Lâu, Khâu Ni dẫn đạo quân của mình theo dòng sông Thao, cùng Thiều Hoa tiến vào sông Đuống cùng vào sông Dâu đánh thành.[7] Sau khi đánh tan giặc Hán, Trưng Trắc lên ngôi vua phong cho Quách A là Khâu Ni công chúa. Khâu Ni được lệnh trở về Nhật Chiêu (nay là thôn Cựu Ấp, xã Liên Châu, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc) lập đồn lũy, rèn quân luyện tướng, khai khẩn đất hoang.

Truyền thuyết ghi lại ngày 6 tháng Giêng âm lịch, công chúa Khâu Ni nhân được mùa bèn mở hội khảo thưởng quân dân, bỗng có đám mây vàng bay xuống, công chúa bước lên rồi biến mất.[8] Từ đó dân vùng Bạch Hạc (Việt Trì) và Nhật Chiêu (Yên Lạc) mỗi năm đều lấy ngày 6 tháng Giêng làm ngày mở lễ hội, đền Tam Giang ở Bạch Hạc là nơi mở hội chính, vừa là hình thức sinh hoạt cộng đồng chung, vừa để cầu một năm mới con cháu đuề huề, cấy hái được mùa, đánh bắt bội thu, buôn bán phát đạt.[8] Một số sách khác chép là Khâu Ni bị ốm mất sau khi khởi nghĩa thắng lợi không lâu.[1]